سیر تا پیاز ماه

کره ماه که تنها قمر طبيعي زمين است، که پوشيده از سنگ بوده و قطرش يک چهارم قطر زمين مي‌باشد. ماه ، نوري از خود ندارد اما نور خورشيد را منعکس کرده و قابل رويت مي‌شود. کره ماه پوشيده از غبار بوده ، آب و حيات در آن يافت نمي‌شوند. بخاطرجاذبه بسيار ضعيفش نمي‌تواند ذرات گاز را نگه دارد و بنابراين فاقد جو است. در سطح ماه هزاران گودال شهاب سنگي وجود دارند که گدازه آتشفشاني در بعضي از اين گودالهاي  بزرگ تراوش کرده و باعث تشکيل دريا درسطح ماه شده است چنين به نظر مي رسد که ماه پيش ازتشکيل ، پوسته‌اش حالتي مذاب داشته است. سن قديميترين سنگي که از ماه به زمين آورده شده نشان مي‌دهد که اين پوسته حدود 4.48 ميليارد سال پيش تشکيل شده است طي 500 ميليون سال بعد از تشکيل پوسته ، بمباران شديد شهاب سنگها باعث شکستگي  تغيير شکل و ذوب مجدد پوسته شد. جو جاذبه سطحي ماه بقدري ضعيف است که نمي‌تواند مانع از فرار ذرات گاز به فضا شود. در نتيجه ، جرم کل جو کره ماه به اندازه جرم هواي  درون يک استاديوم بسکتبال است

فاصله متوسط از زمين :    38450 کيلومتر

قطر استوا :   3476 کيلومتر

مدت حرکت وضعي :   27.32 روز زميني

مدت حرکت انتقالي :    27.32 روز زميني

سرعت مداري :   1.02 کيلومتر در ثانيه

دماي سطحي :    155- تا 105 درجه سانتيگراد

جرم (زمين = 1)  :   0.01

چگالي متوسط (آب = 1)   : 3.34  

جاذبه (زمين = 1)  : 0.16

تعداد قمر  :  0

 اندازه کره ماه در مقايسه با ساير اقمار منظومه شمسي متوسط است. بزرگترين قمر

 متعلق به مشتري است که گانيميد نام داشته و قطرش 5262 کيلومتر است ، در حاليکه  قطر ماه 3476 کيلومتر مي‌باشد. از اقمار متعدد کوچکتر ، قمر  اورانوس ، نام برد که فقط 30 کيلومتر قطر دارد

چرا ماه به روی زمین سقوط نمی کند ؟

زمين با نيروي گرانش ماه را به سوي خود مي‌کشد. اگر انسان ماه را که در حقيقت بي وقفه به دور سياره ما مي‌چرخد، از گردش باز مي‌داشت، ماه فقط براي مدت کوتاهي ثابت مي‌ايستاد، آنگاه با سرعتي فزاينده به سمت زمين مي‌شتافت و در نهايت با آن برخورد مي‌کرد. البته اين عمل ميسر نيست. ماه از هماه زمانهاي اوليه با سرعتي برابر 3659  کيلومتر در ساعت به دور زمين در حال گردش بوده است. در اثر اين حرکت گردشي  يک نيروي گريز از مرکز به سمت خارج ايجاد مي‌شود، که درست به اندازه نيروي  گرانش زمين که به سمت داخل کشش دارد، است. اين دو نيروي مخالف ، اثر يکديگر را بطور متقابل خنثي مي‌کنند، به نحوي که ماه هموراه بر مدار خود باقي مي‌ماند 

گودال ها و دریا ها

  بيش از 3.5 ميليارد سال پيش ، سطح ماه به شدت توسط شهاب سنگها بمباران شد

و گودالهاي زيادي در سطح آن بوجود آمدند. وسعت بعضي از اين گودالها به 300

کيلومتر مي‌رسد که توسط ديواره‌هايي از کوههاي سنگي که بر اثر برخورد شهاب

سنگها بوجود آمده اند محصور شده اند. بعضي از گودالها ، ديوارهاي تراس دار يا حلقه‌هاي کوهستاني هم مرکز داشته و در اکثر آنها قله‌هايي نيز وجود دارند گودالهايي که رگه‌هاي بزرگ و درخشان  توف نام دارند، بسيار تماشايي هستند تعدادي از گودالهاي بزرگتر از گذاره آتشفشاني پر شده و درباهايي در سطح ماه بوجود آورده‌اند 

هلال و بدر چگونه تشکیل می شود ؟

خورشيد خود مي درخشد، ماه را از اين رو مي‌بينيم که خورشيد به آن مي‌تابد. اگر آن روي ماه که به سوي ماست، بطور کامل مورد تابش خورشيد قرار گيرد، ما ماه را بصورت قرص کامل و به عبارت ديگر در حالت بدر مشاهده مي‌کنيم. اگر نور خورشيد فقط قسمتي از آن روي ماه را که بسوي ماست در بر گيرد، ما ماه را بر حسب ميزان تابش نور بصورت هلال باريک نوري ، نيم قرص و يا به صورت يک گلوله تقريبا گرد نوراني  مي‌بينيم. اين پديده‌هاي نوري را فازها يا صورتهاي مختلف ماه مي‌نامند هنگامي که ماه در جهت تابش خورشيد قرار گيرد، ديده نمي‌شود، زيرا در تابش شديد خورشيد محو مي‌گردد و علاوه بر اين ، آن روي ماه که بسوي ماست مورد تابش واقع نمي‌گردد. اين وضعيت را ماه نو مي‌ناميم

اکنون ماه بر روي مدار خود به حرکت ادامه مي‌دهد و پس از چند روز به طور محسوسي در سمت چپ و يا در شرق خورشيد واقع مي‌شود. در اين وضعيت قسمت کوچکي از نيمه رو به زمين ماه ، تحت تابش نور خورشيد قرار مي‌گيرد. در اين دوران ماه را در اوايل شب بصورت داس باريکي که البته روز به روز بر قطر هلال آن افزوده مي‌شود، مشاهده  مي‌کنيم، زيرا در اين وضع ماه بعد از خورشيد غروب مي‌کند. تقريبا يک هفته پس از ماه نو  از ديد ناظر زميني ، ماه دقيقا از پهلو مورد تابش نور خورشيد واقع مي‌شود. در اين حالت   انسان نيمي از ماه را تاريک و نيم ديگر را روشن مي‌يابد؛ اين وضعيت نيم ماه افزاينده    يا ربع اول ناميده مي‌شود. دوباره يک هفته بعد ، ماه از ديد اين ناظر ، دقيقا در مقابل  خورشيد قرار مي‌گيرد. در اين حالت ماه به صورت قرص کامل نوراني مي‌شود ، که به آن بدر (يا در اصطلاح عاميانه ماه شب چهاردهم) مي‌گويند

خسوف و کسوف

گرفتگي زماني رخ مي‌دهد که يک جرم آسماني بطور موقت در مسير نور يک جرم

آسماني ديگر قرار گيرد. در طول سال ، 2 يا 3 خسوف (ماه گرفتگي) رخ مي‌دهند آن هم  وقتي که زمين بين ماه کامل و خورشيد قرار گرفته و بر سطح ماه سايه افکند. يک يا دو  کسوف (خورشيد گرفتگي) نيز در طول سال رخ مي‌دهند. کسوف بر اثر قرار گرفتن ماه بين زمين و خورشيد به زمين بوجود مي‌آيد. هنگام کسوف ، حدود 161 کيلومتر  از زمين در تاريکي قرار مي‌گيرد. نقش سايه خورشيد گرفتگي فقط زماني قابل رويت  است که سايه ماه روي مکاني که بيننده در آن قرار دارد بيفتد. ماه گرفتگي در هر قسمتي  از زمين که روبروي ماه قرار گرفته باشد قابل رويت است

جزر و مد ها

دور همه سيارات به جز عطارد و ناهيد, ماه مي گردد. سياره هاي داخلي تعداد كمي ماه دارند. زمين يك ماه دارد و مريخ دو ماه كوچك دارد. در عوض سياره هاي خارجي تر خيلي بزرگ مثل منظومه هاي شمسي كوچك هستند. چون تعداد زيادي ماه دارند كه دور آنها مي گردند. مشتري 25 ماه دارد كه دست كم شش مايل يا ده كيلومتر قطر دارند و  تعداد زيادي هم ماه هاي كوچك تر دارد. چهار تا از ماه هاي بزرگ تر مشتري به ماه هايگاليله مشهورند. چون گاليله ستاره شناس مشهور ايتاليايي آنها را در سال 1610 با يكي از اولين تلسكوپ ها كشف كرد. بزرگ ترين ماه گاليله بزرگ ترين ماه منظومه شمسي هم هست و گانيمد  نام دارد. اين ماه حتي از سياره هاي پلوتون و عطارد هم بزرگ تر است. زحل 25 ماه دارد كه دست كم شش مايل يا ده كيلومتر قطر دارند و تعدادي ماه هاي كوچك تر هم دارد. بزرگ ترين ماه زحل تيتان  جوي ضخيم تر از جو زمين دارد و قطرش از پلوتون و عطارد هم بزرگ تر است. اورانوس 21 ماه دارد. تعداد ماه هاي نپتون 11  تاست دانشمندان حدس مي زنند كه سياره هاي خيلي بزرگ شايد ماه هاي ريز خيلي     بيشتري داشته باشند كه هنوز كشف نشده اند. پلوتون اصلاً ماه ندارد 

ماه زمین

ماه تنها قمر طبيعي زمين است. با اين كه ماه درخشان ترين جسم در تاريكي شب است مثل زمين و بقيه سياره ها از خود نور ندارد و نور خورشيد را باز مي تاباند. ماه يك كره سرد و خشك است كه سطحش ازسنگ و گرد و خاك پوشيده شده. ماه, جو ندارد. بيش از 70 فضاپيما تا به حال به ماه فرستاده شده و 12 فضانورد به سطح ماه قدم گذاشته اند و 320 كيلوگرم از سنگ و خاك ماه را به زمين آورده اند سطح ماه تاريک و روشن  است. مناطق روشن زمين هاي بلند هستند. مناطق تاريک, مکان هايي هستند که ميلياردها سال قبل, زماني که آتشفشان ها انفجار داشته اند, گدازه در آنها جريان داشته. سپس  گدازه منجمد شده و سنگ صافي را تشکيل داده نتايج مأموريت هايي كه اخيراً انجام شده بر اين دلالت دارد كه ممكن است در قطب هاي ماه مقداري يخ وجود داشته باشد. در سال 1998 وجود مقداري يخ آب در هر دو قطب گزارش شد. برخورد ستاره هاي دنباله دار  با ماه, آب را به ماه منتقل كرده است و مقداري از اين آب ها به مناطق خيلي سرد و بسيار تاريك قطب ها رفته اند

ماه چگونه به وجود آمده؟

يك نظريه مي گويد كه جسمي به اندازه مريخ به زمين برخورد كرده. در نتيجه موادي از زمين به خارج فوران كرده است. اين مواد بيرون ريخته شده از زمين با موادي كه از جسمي كه با زمين تصادف كرده بودند جدا شده، با هم ابري از سنگ هاي بخار شده را در اطراف زمين تشكيل مي دهند و در مدار زمين قرار مي گيرند. ابر سرد  مي شود، به هم فشرده مي شود و به يك حلقه كوچك تبديل مي شود. اشياء كوچك با هم جمع مي شوند و ماه را تشكيل مي دهند. سرعت زياد جمع شدن اين مواد كوچك انرژي زيادي را به صورت گرما آزاد مي كند. در نتيجه ماه گداخته مي شود و اقيانوسي از مواد  مذاب يا سنگ گداخته تشكيل مي شود. اين گدازه به آهستگي سرد و جامد مي شود. دانشمندان از روي سن قديمي ترين سنگ هايي كه از ماه جمع آوري شده به اين نتيجه رسيده اند كه  ماه حدود 5/4 ميليارد سال قبل تشكيل شده است